Dentysta Nie Sadysta » 4 zasady, aby nie mieć próchnicy

Pacjenci zgłaszający się do gabinetu stomatologicznego często uskarżają się na kiepską jakość zębów i częste problemy z próchnicą. Główny powód swoich kłopotów upatrują w genetyce. Spora liczba nie zna i nie przestrzega jednak podstawowych zasad dbania o swoje zęby i jamę ustną. Pacjenci ze schorzeniami genetycznymi, powodującymi nieprawidłową budowę szkliwa czy zębiny predysponującą do szybkiego rozwoju próchnicy, stanowią niewielki odsetek odwiedzających gabinety.

Czy istnieje sposób, aby znacznie zminimalizować ryzyko powstawania ubytków próchnicowych? Tak. Wystarczy sumiennie i systematycznie przestrzegać 4 podstawowych zasad.

1. REGULARNE I SYSTEMATYCZNE ZMNIEJSZANIE ILOŚCI BAKTERII PRÓCHNICOTWÓRCZYCH

Jedną z przyczyn powstawania próchnicy jest obecność odpowiednio dużej ilość bakterii próchnicotwórczych w jamie ustnej. Mikroorganizmy te żywią się przede wszystkim węglowodanami (cukrami). Na skutek fermentowania (,,trawienia") cukrów produkują one kwasy i uwalniają je do jamy ustnej. Efektem tego jest obniżenie pH poniżej 5. Jest to wartość krytyczna, która powoduje rozpuszczanie minerałów, z których zbudowane są zęby. Proces ten nazywamy demineralizacją. Im rzadziej bakterie usuwane są z zębów tym mają one większe szanse na namnażanie i tworzenie dużych skupisk. Czas namnażania i zwiększania ilości mikroorganizmów to kilka, kilkanaście godzin!

Wniosek: nieregularne i niedokładne mycie zębów = większa ilość bakterii = częstsze i dłuższe spadki pH = większa demineralizacja = szybsze powstawanie próchnicy

Co robić? Regularnie i dokładnie (odpowiednią techniką) oczyszczać jamę ustną.

2. MNIEJ WĘGLOWODANÓW - MNIEJSZE RYZYKO PRÓCHNICY

Częste dostarczanie do jamy ustnej cukrów karmi bakterie próchnicotwórcze i prowadzi do zwiększenia ich ilości. Obecność węglowodanów w diecie jest niezbędna do zapoczątkowania próchnicy. Istotna jest tutaj nie tylko ich ilość, ale CZĘSTOŚĆ spożywania i ich konsystencja. Pokarmy o lepkiej, klejącej konsystencji łatwiej i na dłużej przyklejają się do zębów - bakterie mają większą szansę na ich fermentacje, tworzą więcej kwasów i szybciej się namnażają!

Wniosek: więcej cukrów = bakterie mają co jeść = lepiej się rozmnażają = większe i dłuższe spadki pH = większa demineralizacja = szybsze powstawanie próchnicy

Co robić? Zmniejszyć częstość i ilość spożywanych cukrów w diecie. Należy unikać dodatkowo kwaśnych napojów gazowanych, które potęgują spadki pH - wybierz wodę (ale nie smakową)! Lepiej najeść się słodkich rzeczy raz w tygodniu konkretnie niż regularnie podjadać między posiłkami.

3. PODATNOŚĆ ZĘBÓW NA PRÓCHNICĘ

Do gładkich powierzchni zęba bakterie przyczepiają się dużo gorzej. Dlatego też szczególnie trzeba doczyszczać wszelkie nierówne zakamarki, które są idealnymi miejscami do kolonizacji (zasiedlania) przez mikroorganizmy.

Do takich miejsc należą:

- bruzdy - czyli wszelkiego rodzaju doliny i rowki i zagłębienia na zębach. Przede wszystkim chodzi tu o powierzchnie zębów bocznych, którymi gryziemy oraz powierzchnie podniebienne zębów górnych.

- powierzchnie zębów, gdzie zęby się ze sobą stykają - powierzchnie styczne - ciasne przestrzenie międzyzębowe są idealnym miejscem do gromadzenia się i rozwoju koloni bakteryjnych. Stąd niezbędne jest NITKOWANIE lub IRYGACJA! Spotykam wielu pacjentów, którzy całkiem dobrze radzą sobie z oczyszczaniem i jedynym miejscem, gdzie mają bardzo duże ilości są właśnie powierzchnie styczne. Wynika to właśnie z braku nitkowania. Często rodzi to ich frustracje, że przecież dbają o zęby, a nadal mają próchnicę. Bez regularnego oczyszczania tych miejsc nie ma szans na zdrowe zęby!

- okolica przyszyjkowa - miejsce gdzie dziąsło przyczepia się do zęba również sprzyja odkładaniu się resztek pokarmowych i bakterii. Regularne szczotkowanie odpowiednią techniką jest rozwiązaniem tego problemu.

- odkryte powierzchnie cementu korzeniowego - cement korzeniowy jak sama nazwa wskazuje pokrywa korzeń zęba, który w normalnych warunkach nie powinien być widoczny w jamie ustnej. Na skutek recesji dziąsła, zaniku kości czy nieprawidłowego ustawienia zęba, korzeń może być wystawiony na działanie bakterii. Ze względu na swoją budowę jest on bardziej podatny na szkodliwe działania bakterii i obniżenie pH - dużo szybciej ulega zniszczeniu i dużo łatwiej rozwija się na nim próchnica.

- powierzchnie zębów przylegające do uzupełnień protetycznych (protez ruchomych i stałych, koron, mostów, implantów) aparatów ortodontycznych oraz z biżuterią nazębną - wszelkie elementy, które naturalnie nie występują w jamie ustnej sprzyjają zasiedlaniu je przez bakterie, sprawiają trudność w doczyszczaniu. Dlatego osoby użytkujące je powinny dokładać szczególnych starań o dokładne ich doczyszczanie i stosować dodatkowe środki higieny jamy ustnej.

- zęby z za dużą lub za małą ilością wypełnienia - plomby powinny gładko przechodzić w powierzchnie zęba. Wszelkie nierówności, schodki, chropowatości powinny być niwelowane przez lekarza w gabinecie. Jeśli wyczuwasz brak gładkości powiedz o tym swojemu stomatologowi.

- zęby z uszkodzonymi wypełnieniami lub zęby, które utraciły wypełnienia - uszkodzenie lub utrata wypełnienia może powodować powstawanie zagłębień i rowków, które mogą sprzyjać zaleganiu resztek pokarmowych i bakterii. Wszelkie uszkodzenia powinny być w krótkim okresie naprawione, by nie stały się miejscem, w którym zacznie rozwijać się próchnica.

4. CZAS

Odpowiednio długie działanie, któregoś z powyższych czynników prowadzi do próchnicy. Jeśli nie pozwolimy, żeby miały one odpowiednio długiego okresu działania, zapobiegniemy rozwojowi próchnicy.

Bibliografia:

- Stomatologia zachowawcza z endodoncją Jańczuk Z. Kaczmarek U., Lipski M. wyd. PZWL, Warszawa 2014

- Kariologia współczesna pod redakcją Piątkowskiej D., wyd. Med Tour Press, Warszawa 2009

Powiązane artykuły

4 zasady, aby nie mieć próchnicy